Út eru komin Hagtíðindi í efnisflokknum þjóðhagsreikningar um fjármál hins opinbera árið 2009. Gefið er talnalegt yfirlit um helstu þætti opinberra fjármála, þ.e. ríkis, sveitarfélaga og almanna-trygginga og er áherslan fyrst og fremst á hið opinbera en samsvarandi upplýsingar um undirgeira þess er að finna á vefsíðu Hagstofunnar.

Af helstu niðurstöðum má nefna að tekjuafkoma hins opinbera var neikvæð um 149 milljarða króna árið 2009, eða sem nemur 9,9% af landsframleiðslu og 24,3% af tekjum þess. Til samanburðar var tekjuafkoman neikvæð um 13,5% af landsframleiðslu 2008 en jákvæð um 5,4% árið 2007. Án 192 milljarða króna skuldayfirtöku ríkissjóðs var tekjuhalli hins opinbera 8 milljarðar króna 2008 eða 0,6% af landsframleiðslu. Þessi óhagstæða þróun frá 2008 skýrist fyrst og fremst af miklum samdrætti í hagkerfinu, en hagvöxtur var neikvæður um 6,8% árið 2009, ásamt auknum útgjöldum vegna mikillar skuldsetningar og aukins atvinnuleysis. Skatttekjur drógust saman um 41 milljarð króna á milli ára á sama tíma og vaxtagjöldin jukust um 49 milljarða króna, félagslegar tilfærslur til heimilanna um 32 milljarða og samneyslan um 27 milljarðar króna, en hún dróst saman um 1,7% að magni til á árinu.

Heildartekjur hins opinbera námu 614 milljörðum króna 2009 og lækkuðu um rúmlega 39 milljarða króna milli ára eða 6%. Sem hlutfall af landsframleiðslu mældust þær 40,9% samanborið við 44,2% árið 2008 og 47,9% árið 2007, en fara þarf aftur til ársins 1998 til finna lægra hlutfall af landsframleiðslu. Útgjöld hins opinbera voru rúmlega 763 milljarðar króna árið 2009 og lækkuðu um 90 milljarða króna milli ára, eða úr 57,8% af landsframleiðslu 2008 í 50,9% 2009. Að 192 milljarða króna skuldayfirtöku ríkissjóðs 2008 undanskilinni hækkuðu útgjöld hins opinbera um 102 milljarða króna milli ára.

¹192 milljarða króna yfirtaka ríkissjóðs á töpuðum veðlánum Seðlabanka Íslands 2008 er ekki meðtalin undir efnahags- og atvinnumálum.

Af heildarútgjöldum hins opinbera 2009 runnu 55,3% til fræðslu-, heilbrigðis- og velferðarmála eða 422 milljarðar króna. Til vaxtagreiðslna, sem jukust verulega á árinu, runnu um 99 milljarðar króna eða 12,9% útgjalda hins opinbera og til efnahags- og atvinnumála 90 milljarðar króna eða 11,8% útgjaldanna, en þar af fóru 46 milljarðar til samgöngumála og 15 milljarðar til landbúnaðarmála. Samtals runnu því 80% útgjalda hins opinbera til þessara málaflokka.  

Hrein peningaleg eign hins opinbera, þ.e. peningaleg eign umfram skuldir, var neikvæð um 597 milljarða króna í árslok 2009, eða sem svarar 39,8% af landsframleiðslu. Hún versnaði um 212 milljarð króna milli ára eða 14,1% af landsframleiðslu. Peningalegar eignir hins opinbera námu 1.197 milljörðum króna í árslok 2009 (79,8% af landsframleiðslu) og heildarskuldir 1.794 milljörðum króna (119,5% af landsframleiðslu). Fara þarf aftur til ársins 1998 til að finna lakari eignastöðu en á því ári var hrein peningaleg eign hins opinbera neikvæð um 42,6% af landsframleiðslu.

Fjármál hins opinbera 2009 - Hagtíðindi