Áætlað er að tekjuafkoma hins opinbera hafi verið jákvæð um 30,7 milljarða króna árið 2018, eða sem nemur 1,1% af landsframleiðslu. Til samanburðar var afkoman jákvæð um 13,9 milljarða króna árið 2017. Bætt afkoma skýrist m.a. af lægri vaxta- og tilfærsluútgjöldum en taka verður tillit til þess að árið 2017 var í reikningum sveitarfélaga gjaldfærsla fjármangstilfærslu til Brúar lífeyrissjóðs upp á 32,0 milljarða króna.

Versnandi afkoma hins opinbera á 4. ársfjórðungi 2018
Áætlað er að tekjuafkoma hins opinbera hafi verið neikvæð um 0,1 milljarð króna á 4. ársfjórðungi 2018 sem er töluvert lakari afkoma en mælst hefur á ársfjórðungsgrunni að undanförnu. Versnandi afkoma skýrist m.a. af samdrætti í tekjum af virðisaukaskatti og tekjuskatti lögaðila. Í heild er áætlað að tekjur hins opinbera hafi aukist um 3,3% á 4. ársfjórðungi en vöxtur skatttekna mældist töluvert minni, eða 0,5%. Á sama tímabili er áætlað að heildarútgjöld hins opinbera hafi aukist um 9,2%. Launakostnaður hins opinbera vegur þar þyngst en áætlað er hann hafi aukist um 8,4% frá sama ársfjórðungi fyrra árs.

Tekjur hins opinbera 42,8% af VLF
Tekjur hins opinbera námu um 1.198,7 milljörðum árið 2018, eða sem nemur 42,8% af áætlaðri landsframleiðslu ársins. Til samanburðar mældust tekjur hins opinbera 1.146,5 milljarðar árið 2017, eða sem nemur 43,8% af landsframleiðslu þess árs. Á verðlagi hvers árs jukust tekjur hins opinbera um 52,2 milljarða á árinu 2018, borið saman við fyrra ár eða um 4,6%.

Heildartekjur ríkissjóðs jukust um 3,8% árið 2018 samanborið við fyrra ár og námu alls 882,7 milljörðum króna. Tekjur sveitarfélaga jukust nokkuð meira eða um 6,7% og námu alls 354,3 milljörðum króna. Heildartekjur almannatrygginga jukust mest eða um 9,3% og námu alls 245,4 milljörðum króna á árinu 2018.

Skattar á tekjur og hagnað jukust um 6,4% árið 2018
Skattar á tekjur og hagnað er stærsti tekjuliður hins opinbera og skilaði 42,8% af heildartekjum hins opinbera á árinu 2018. Alls námu tekjur hins opinbera af tekjusköttum 513,4 milljörðum á árinu 2018 og jukust um 6,4% frá fyrra ári. Sem hlutfall af landsframleiðslu námu skattar af tekjum og hagnaði 18,3% árið 2018. Tekjur hins opinbera af sköttum á vöru og þjónustu jukust nokkru minna á árinu 2018 borið saman við fyrra ár eða um 2,7%. Skattar á vöru og þjónustu námu 28% af heildartekjum árið 2018, eða 12% af landsframleiðslu ársins.

Útgjöld hins opinbera jukust um 3,1% árið 2018
Útgjöld hins opinbera eru áætluð 1.167,9 milljarðar króna árið 2018 og jukust um 3,1% milli ára. Áætlað er að útgjöld ríkissjóðs hafi aukist um 5,1%, útgjöld almannatrygginga um 9,3% en að útgjöld sveitarfélaga hafi dregist saman um 0,9% frá fyrra ári. Hafa ber í huga að á árinu 2017 var gjaldfærð fjármagnstilfærsla sveitarfélaga til Brúar lífeyrissjóðs upp á 32 milljarða króna. Að frádreginni þeirri fjármagnstilfærslu er áætlað að heildarútgjöld sveitarfélaga hafi aukist um 8,6% á árinu 2018 samanborið við fyrra ár.

Samneysluútgjöld hins opinbera, þ.e. launaútgjöld, kaup á vöru og þjónustu og afskriftir að frádreginni sölu á vöru og þjónustu, námu 660,5 milljörðum króna, eða 23,6% af landsframleiðslu árið 2018. Er það aukning um 7,7% milli ára. Launakostnaðurinn vegur þyngst og er áætlað að hann hafi aukist um 8,7% frá árinu 2017. Fjárfestingarútgjöld hins opinbera jukust um 21,3% árið 2018, en hlutfall þeirra af landsframleiðslu hefur farið hækkandi undanfarin ár og mældist 3,8% á síðasta ári. Mikill vöxtur í fjárfestingu hins opinbera skýrist meðal annars af afhendingu Hvalfjarðarganga frá einkahlutafélaginu Speli til ríkisins. Er eignin skráð sem fjárfesting hjá ríkinu en á móti fjárfestingarútgjöldum tekjufærist fjármagnstilfærsla í rekstri ríkisins þannig að afhendingin hefur ekki áhrif á afkomuna. Bráðabirgðatölur benda til þess að félagslegar tilfærslur til heimila hafi aukist um 9% á árinu 2018 og nemi 6,5% af landsframleiðslu borið saman við 6,3% árið áður. Áætlað er að vaxtagjöld hins opinbera árið 2018 hafi lækkað um 14,7% samanborið við árið 2017, en sem hlutfall af landsframleiðslu námu vaxtagjöldin 3,1% samanborið við 3,9% árið 2017.

Útgjöld til heilbrigðis- og menntamála
Einn stærsti málaflokkurinn í opinberum rekstri eru heilbrigðismálin og árið 2018 er áætlað að 17,0% útgjalda hins opinbera hafi runnið til þeirra. Áætlað er að heilbrigðisútgjöld hins opinbera hafi numið 198,8 milljörðum króna, eða 7,1% af landsframleiðslu árið 2018, sem er nær óbreytt hlutfall frá fyrra ári.

Útgjöld hins opinbera til fræðslumála eru áætluð 187,4 milljarðar króna á árinu 2018, eða 6,7% af landsframleiðslu. Tæplega helmingur útgjalda hins opinbera til fræðslumála rann til grunnskólastigsins, eða sem nemur 3,2% af landsframleiðslu. Til háskólastigsins runnu 19,8% af fræðsluútgjöldum hins opinbera, eða 1,3% af landsframleiðslu. Framhaldsskólastigið tók til sín 16,5% útgjaldanna og 10,3% fóru til leikskólastigsins. Í heildina námu útgjöld til fræðslumála 16,0% af heildarútgjöldum hins opinbera.

Heildarskuldir hins opinbera námu 68,2% af landsframleiðslu í lok árs 2018
Peningalegar eignir hins opinbera námu samkvæmt áætlun 1.413 milljörðum króna í árslok 2018, eða sem nemur 50,4% af landsframleiðslu. Heildarskuldir hins opinbera námu samkvæmt áætlun 1.913 milljörðum króna í árslok 2018, eða 68,2% af landsframleiðslu samanborið við 75,3% í lok árs 2017. Er þetta sjöunda árið í röð þar sem skuldir hins opinbera sem hlutfall af landsframleiðslu fara lækkandi en þær hafa ekki mælst lægri á þann mælikvarða í áratug.

Í árslok 2018 er áætlað að erlendar lántökur hafi numið 4,5% af landsframleiðslu en hlutfall erlenda skulda hefur farið hratt lækkandi undanfarin ár. Innlendar lántökur sem hlutfall af landsframleiðslu hafa einnig farið lækkandi og námu 8,0% af landsframleiðslu í árslok 2018. Eignir og skuldir eru áætlaðar út frá greiðslutölum árið 2018 og geta niðurstöður breyst þegar endanlegt uppgjör liggur fyrir.

Gerðar hafa verið breytingar á fyrirkomulagi reglulegrar miðlunar fjármála hins opinbera. Í stað Hagtíðinda verða niðurstöður framvegis kynntar með útgáfu efnismeiri frétta.

Talnaefni

Nánari upplýsingar

Deila