Tekjubil breikkaði en lágtekjuhlutfall stóð í stað
Tekjubil á Íslandi hefur breikkað ef mið er tekið af þróun Gini-stuðuls og fimmtungastuðls úr lífskjararannsóknum 2004 til 2009. Hlutfall Íslendinga undir lágtekjumörkum hefur hins vegar haldist nær óbreytt á umræddu tímabili. Svo virðist sem þróunin sé á þann veg að þeir tekjulægstu séu í svipaðri stöðu samanborið við miðgildið, eða meðalmanninn, en þeir tekjuhæstu séu á sama tímabili að hækka hlutfallslega meira en aðrir.

Gini-stuðullinn, sem sýnir dreifingu ráðstöfunartekna meðal landsmanna á einkaheimilum, var 29,6 árið 2009. Stuðullinn væri 100 ef einn maður væri með allar tekjurnar en 0 ef allir hefðu jafnar tekjur. Gini-stuðullinn hefur farið hækkandi frá 2004 en þá var hann 24,1.

Fimmtungastuðullinn gefur til kynna að þeir sem tilheyrðu tekjuhæsta fimmtungnum í lífskjararannsókninni 2009 höfðu 4,2 sinnum hærri ráðstöfunartekjur á neyslueiningu en þeir sem tilheyrðu tekjulægsta fimmtungnum. Fimmtungastuðullinn árið 2004 var 3,4.

Lágtekjuhlutfall var 10,2% á Íslandi árið 2009 og hefur lítið breyst frá árinu 2004 þegar það var 10%. Lágtekjuhlutfall er skilgreint sem 60% af ráðstöfunartekjum á neyslueiningu en þær byggjast á ráðstöfunartekjum heimila og hversu margir þurfa að lifa af þeim.

Evrópskur samanburður
Af 29 Evrópuþjóðum var Ísland í 10. til 11. sæti þegar þjóðunum er raðað frá þeirri sem var með lægsta Gini-stuðulinn til þeirrar sem hafði hæsta stuðulinn. Tölurnar fyrir alþjóðlega samanburðinn eru fyrir árið 2008. Ísland var í 9. til 10. sæti yfir Evrópuþjóðirnar 29 þegar fimmtungastuðlinum er raðað frá þeim lægsta til þess hæsta. Gini-stuðullinn og fimmtungastuðullinn hafa hækkað meira á Íslandi en í flestum öðrum Evrópuþjóðum.

Af 29 Evrópuþjóðum var Ísland með næst lægsta lágtekjuhlutfallið á eftir Tékklandi. Þróun lágtekjuhlutfalls er ekki á sama veg og þróun fimmtunga- og Gini-stuðulsins þar sem Ísland hefur stöðugt verið ein þeirra þjóða sem eru með lægsta lágtekjuhlutfallið.

Greining lágtekjuhlutfalls á Íslandi
Ef litið er til aldurs og kyns kemur í ljós að hlutfall þeirra sem voru undir lágtekjumörkum í lífskjararannsókninni 2009 var hæst hjá konum á aldrinum 18 til 24 ára eða rúm 20,6% og hjá konum 65 ára og eldri, tæp 18%. Hlutfall undir lágtekjumörkum var lægst hjá fólki í aldurshópnum 50 til 64 ára.

Hlutfallslega fleiri sem bjuggu einir eða voru einir með börn voru undir lágtekjumörkum en þeir sem bjuggu á annars konar heimilum. Það sama gildir um þá sem bjuggu í leiguhúsnæði samanborið við þá sem bjuggu í eigin húsnæði.

Hagtíðindi
Hagstofa Íslands hefur gefið út Hagtíðindi þar sem greint er frá niðurstöðum um lágtekjumörk og tekjudreifingu 2004 til 2009. Niðurstöðurnar eru fengnar úr lífskjararannsókn Hagstofunnar en hún er liður í samræmdri lífskjararannsókn Evrópusambandsins (EU-SILC).

Framkvæmd
Úrtak lífskjararannsóknarinnar 2009 var 4.144 heimili. Eftir að þeir sem eru látnir og búsettir erlendis hafa verið dregnir frá var nettó úrtakið 3.972 heimili. Svör fengust frá 2.903 heimilum sem er 73% svarhlutfall. Á þessum heimilum fengust upplýsingar um 8.545 einstaklinga. Lífskjararannsóknin var framkvæmd í febrúar til maí árið 2009. Upplýsingar um tekjur eru fengnar úr skattskrám ársins á undan. Tekjuupplýsingarnar fyrir könnun 2009 koma því frá uppgjörsári 2008 en það eru nýjustu upplýsingar sem fáanlegar eru.

Lágtekjumörk og tekjudreifing 2004-2009 - Hagtíðindi