Helstu niðurstöður vinnumarkaðsrannsóknar Hagstofu Íslands fyrir þriðja ársfjórðung 2021 sýna nokkur batamerki á íslenskum vinnumarkaði þar sem hlutfall starfandi hefur hækkað og atvinnuleysi minnkað.
Hlutfall mannfjölda 16 til 74 ára á vinnumarkaði, eða atvinnuþátttaka, mældist 79,8% á þriðja ársfjórðungi 2021 sem er aukning um 0,8 prósentustig frá sama ársfjórðungi 2020. Fjöldi starfandi á þriðja ársfjórðungi 2021 var 203.100 manns og var hlutfall starfandi af mannfjölda 76,6%. Hlutfall starfandi kvenna var 73,3% og starfandi karla 79,7%. Á höfuðborgarsvæðinu var hlutfall starfandi fólks 77,9% og utan höfuðborgarsvæðis 74,3%.
Frá þriðja ársfjórðungi 2020 til þriðja ársfjórðungs 2021 fjölgaði starfandi fólki um 8.300 og jókst hlutfall þess af mannfjölda um 2,2 prósentustig. Starfandi konum fjölgaði um 4.800 og körlum um 3.600.
Til samanburðar voru 194.800 starfandi á þriðja ársfjórðungi 2020 og hlutfall af mannfjölda 74,4%. Hlutfall starfandi kvenna var þá 70,7% og starfandi karla 77,8%. Þá var hlutfall starfandi fólks á höfuðborgarsvæðinu 75,1% og 73,2% utan höfuðborgarsvæðisins.
Stytting vinnutíma
Á þriðja ársfjórðungi 2021 var meðalfjöldi heildarvinnustunda á viku 37,8 klukkustundir hjá þeim sem voru við vinnu í viðmiðunarvikunni, 34,0 stundir hjá konum og 40,7 stundir hjá körlum. Til samanburðar var meðalfjöldi vinnustunda 39,4 klukkustundir á þriðja ársfjórðungi 2020, 35,6 stundir hjá konum og 42,3 stundir hjá körlum. Heildarvinnustundir á viku eru því markvert færri en þær voru á sama ársfjórðungi 2020 og styttist vinnutími bæði kvenna og karla um rúmlega eina og hálfa klukkustund á viku.
Þegar venjulegar vinnustundir eru skoðaðar vann fólk að jafnaði 38,8 klukkustundir í venjulegri vinnuviku samanborið við 39,1 stund á þriðja ársfjórðungi 2020. Venjulegar vinnustundir eru óháðar því hvort starfandi fólk var við vinnu í viðmiðunarviku rannsóknarinnar eða ekki.
Atvinnuleysi minnkar
Á þriðja ársfjórðungi 2021 töldust að meðaltali 8.500 einstaklingar vera atvinnulausir eða um 4,0% af heildarvinnuafli 16-74 ára. Atvinnuleysi kvenna var 4,6% og karla 3,5%. Á sama ársfjórðungi voru um 8.380 störf laus á íslenskum vinnumarkaði samkvæmt starfaskráningu Hagstofunnar eða um 3,6% starfa samanber áður útgefnar tölur. Til samanburðar voru um 12.000 einstaklingar atvinnulausir á þriðja ársfjórðungi 2020 og var hlutfall þeirra af vinnuafli þá 5,8%.
Sé horft til aldurshópsins 16 til 24 ára var atvinnuleysi 4,1% sem er talsverð lækkun frá sama ársfjórðungi árið 2020 þegar það var 8,7% eða um 4,6 prósentustig. Á tímabilinu minnkaði atvinnuleysi hjá þeim sem eru á aldrinum 25 til 54 ára um 1,2 prósentustig eða úr 5,4% í 4,2%. Atvinnuleysi minnkaði einnig hjá þeim sem eru á aldrinum 55 til 74 ára eða um 1,4 prósentustig, úr 4,9% á þriðja ársfjórðungi 2020 í 3,5% á þriðja ársfjórðungi 2021.
Færri utan vinnumarkaðar
Á þriðja ársfjórðungi 2021 voru 53.400 manns utan vinnumarkaðar eða 20,2% af mannfjölda 16-74 ára. Af konum voru 29.600, eða 23,1%, utan vinnumarkaðar og af körlum voru 23.800 utan vinnumarkaðar eða 17,4%. Til samanburðar voru á sama ársfjórðungi 2020 55.000 utan vinnumarkaðar eða 21% af mannfjölda. Af konum voru 31.800, eða 25,2%, utan vinnumarkaðar og af körlum voru 23.200 utan vinnumarkaðar eða 17,1%.
Af þeim sem voru utan vinnumarkaðar á þriðja ársfjórðungi 2021 skilgreindu flestir sig sem eftirlaunafólk (17.500) eða 32,7%, 14.800 sögðust vera öryrkjar eða fatlaðir (27,6%), 9.800 skilgreindu sig sem námsmenn (18,3%) og 3.500 manns sögðust veikir eða tímabundið ófærir til vinnu (6,6%). Um 2.800 þeirra sem voru utan vinnumarkaðar töldu sig vera atvinnulausa eða 5,3%. Þessir einstaklingar teljast þó ekki atvinnulausir í niðurstöðum vinnumarkaðsrannsóknar þar sem þeir uppfylla ekki skilgreiningu rannsóknarinnar á atvinnuleysi. Um 3.600 manns voru heimavinnandi eða í fæðingarorlofi, eða 6,8%, og um 1.500 manns, eða 2,8%, skilgreindu stöðu sína með einhverjum öðrum hætti.
Fleiri vinna eitthvað i fjarvinnu
Á þriðja ársfjórðungi 2021 vann að jafnaði 43,1% launafólks á aldrinum 25 til 64 ára aðalstarf sitt venjulega eða stundum í fjarvinnu heima. Þar af unnu 9,3% launafólks aðalstarf sitt venjulega í fjarvinnu heima en 33,8% launafólks unnu stundum í fjarvinnu. Þetta er aukning frá fyrra ári þegar 33,2% launafólks á aldrinum 25 til 64 ára sinntu aðalstarfi að einhverju leyti í fjarvinnu heima, 5,2% unnu þá venjulega fjarvinnu og 27,9% stundum. Fjarvinna heima tekur aðeins til vinnu sem tengist aðalstarfi einstaklinga en ekki til heimilisstarfa eða annarra starfa heima við.
Þegar skoðaðar eru vinnustundir á þriðja ársfjórðungi 2021 sést að launafólk á aldrinum 25 til 64 ára vann 39,3 klukkustundir að jafnaði í hverri viku. Það launafólk sem sinnti fjarvinnu eitthvað heima vann 39,9 klukkustundir en þeir sem aldrei sinntu fjarvinnu heima unnu 38,8 klukkustundir. Til samanburðar vann launafólk á aldrinum 25 til 64 ára að jafnaði 39,8 klukkustundir á þriðja ársfjórðungi 2020, þeir sem unnu eitthvað heima unnu 41,1 klukkustund og þeir sem sinntu starfi sínu aldrei heima unnu 39,2 klukkustundir að jafnaði.
Á þriðja ársfjórðungi 2021 vann launafólk, sem eitthvað vann fjarvinnu heima, að jafnaði 12,0 klukkustundir frá heimili sínu eða um 31,5% af unnum stundum sínum. Á þriðja ársfjórðungi 2020 vann launafólk, sem eitthvað vann í fjarvinnu, 14,0 stundir að jafnaði heima eða 35,0% af unnum stundum.
